Sedatives

📍در بخش مراقبت‌های ویژه، آرام‌بخشیِ درست یعنی تنظیم بین هوشیاری، ایمنی راه هوایی و ثبات همودینامیک. داروهای این دسته نه فقط برای راحتی بیمار انتوبه‌شده، بلکه برای کاهش اضطراب، جلوگیری از دلیریوم، تسهیل ونتیلاسیون و پیشگیری از حرکات ناگهانی خطرناک استفاده می‌شن.

💉 داروهای شاخص این گروه:

• پروپوفول (Propofol): سداتیو سریع، مؤثر، اما با ریسک افت فشار و هیپرتری‌گلیسریدمی
  
  

• دکسمدتومیدین (Dexmedetomidine): آرام‌بخش بدون دیپرسیون تنفسی، ایده‌آل برای وِنینگ
  
  

• میدازولام (Midazolam): بنزودیازپینی برای سدیشن کوتاه‌مدت یا کنترل اضطراب
  
  

• فنتانیل، مورفین، رمیفنتانیل: ترکیب آنالژزی و آرام‌بخشی
  
  

• هالوپریدول، کوئتیاپین: کمک به کنترل دلیریوم و رفتار پرخاشگرانه در ICU
  
  

🎯 چرا برای ICU Nurse مهم است؟

• چون تنظیم بیش از حد سدیشن می‌تونه باعث افت فشار، طولانی‌شدن انتوباسیون یا حتی دلیریوم بشه
  
  

• چون هر بیمار نیاز متفاوتی داره و باید بر اساس سطح RASS، پاسخ به دارو و شرایط بالینی تنظیم بشه
  
  

• چون پایش دقیق اثر داروها، تداخلات (مثلاً با داروهای CYP3A4)، و زمان و نحوه قطع یا کاهش آن‌ها مستقیماً با ایمنی بیمار در ارتباطه
  
  

🧠 پرستار ICU کسیه که بتونه بین آرامش، ایمنی و بهبودی، تعادل طلایی سدیشن رو برقرار کنه.

🌟 چی هست و چرا مهمه؟

پروپوفول یک هیپنوتیک داخل‌وریدی کوتاه‌اثره که به‌طور گسترده در ICU برای سدیشن بیماران تحت ونتیلاتور و همچنین برای القای بیهوشی سریع (RSI) استفاده می‌شه. مزیت بزرگش اینه که شروع اثر سریع (۳۰–۶۰ ثانیه) و پاک شدن سریع بعد از قطع انفوزیون داره، پس کنترل‌پذیر و قابل پیش‌بینیه.

💡 برخلاف بنزودیازپین‌ها، پروپوفول به‌ندرت باعث تجمع (accumulation) می‌شه، برای همین در بیماران نیازمند بیداری سریع یا مانیتورینگ عصبی انتخاب بهتریه.

💊 دوز و تیتر کردن

• دوز سدیشن: 5–50 mcg/kg/min به‌صورت انفوزیون مداوم
  
  

• دوز القای بیهوشی (RSI): 1–2 mg/kg بولوس (در ICU کمتر استفاده می‌شه)
  
  

• شروع همیشه با دوز پایین و افزایش تدریجی بر اساس هدف سدیشن (مثلاً RASS -2 تا 0)
  
  

🧪 آماده‌سازی و مسیر تجویز

• دارو در امولسیون چرب سفید‌رنگ عرضه می‌شه (لیپیدی) → مستعد آلودگی میکروبی
  
  

• باید حتماً با ست انفوزیون اختصاصی و تعویض هر ۱۲ ساعت استفاده بشه
  
  

• تزریق فقط با اسمارت‌پمپ
  
  

• محلول باید به‌صورت آسپتیک آماده بشه و در دمای اتاق نگهداری بشه
  
  

📊 پایش و اهداف

• سطح هوشیاری (RASS یا GCS)
  
  

• فشار خون و HR (خطر افت فشار و برادی‌کاردی)
  
  

• اشباع اکسیژن و تنفس (در صورت قطع ناگهانی یا دوز بالا → آپنه)
  
  

• تری‌گلیسرید سرم در انفوزیون طولانی‌مدت
  
  

• پایش علائم سندروم پروپوفول در مصرف طولانی و دوز بالا
  
  

⚠️ عوارض و هشدارها

• 📉 افت فشار خون و برادی‌کاردی (شایع‌ترین)
  
  

• 💤 دپرسیون تنفسی در دوزهای بالا
  
  

• 🔥 سندرم پروپوفول (Propofol Infusion Syndrome – PRIS): نادر ولی کشنده؛ شامل اسیدوز متابولیک، نارسایی قلبی، رابدومیولیز، نارسایی کلیه → اغلب با دوز > 5 mg/kg/hr و انفوزیون > 48 ساعت
  
  

• 🦠 آلودگی دارو (به دلیل امولسیون چرب) → خطر عفونت
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری حیاتی

• شروع با دوز پایین و بالا بردن تدریجی، نه یک‌باره
  
  

• پایش فشار خون هر 5–15 دقیقه بعد از شروع یا تغییر دوز
  
  

• تعویض ست و ویال هر ۱۲ ساعت برای پیشگیری از عفونت
  
  

• آموزش تیم درباره علائم PRIS و لزوم قطع فوری دارو در صورت شک
  
  

• پرستار باید سطح سدیشن (RASS) رو به‌طور منظم مستندسازی کنه
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

پروپوفول مثل یه کلید سریع روشن/خاموش برای سدیشن بیماران ICU عمل می‌کنه.
خیلی مؤثره، اما می‌تونه تو چند دقیقه بیمار رو به افت فشار شدید یا حتی ایست قلبی ببره—پس همیشه با چشم باز و پمپ کنترل‌شده تجویز بشه. 👀💉

💊 چی هست و چرا در ICU پرکاربرده؟

فنتانیل یک ضد درد اوپیوئیدی بسیار قوی با شروع اثر سریع و نیمه‌عمر نسبتاً کوتاهه که در ICU برای کنترل درد شدید، آرام‌بخشی هم‌زمان با ونتیلاتور، و حتی در کنترل واکنش‌های وازوواگال استفاده می‌شه.

✨ فنتانیل به دلیل شروع اثر در کمتر از ۱ دقیقه و کنترل‌پذیری بالا، انتخاب اول بسیاری از تیم‌های ICU برای تسکین فوری و قابل‌پایشه.

🧪 کاربردهای اصلی

• کنترل درد حاد در بیماران ونتیله
  
  

• آرام‌بخشی به‌همراه سداتیوها
  
  

• کاهش رفلکس‌های نامطلوب تنفسی یا تحریک لوله تراشه
  
  

• استفاده در پروسیجرهای دردناک (مثل suction یا chest tube)
  
  

• گاهی برای RSI به‌عنوان داروی کمکی
  
  

💉 دوز و تجویز

• IV bolus: 25–100 mcg بر اساس وزن و پاسخ بیمار
  
  

• Infusion: 0.5–2 mcg/kg/hr
  
  

• Onset: زیر 1 دقیقه
  
  

• Duration: 30–60 دقیقه (در دوزهای بالا تجمع ممکنه اتفاق بیفته)
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 📉 دپرسیون تنفسی
  
  

• 📉 برادی‌کاردی و افت فشار خون
  
  

• 😴 خواب‌آلودگی و آرام‌بخشی بیش از حد
  
  

• 🚨 در دوزهای بالا یا انفوزیون طولانی → تجمع و خواب طولانی
  
  

• 🚫 سفتی عضلات قفسه سینه (Chest Wall Rigidity) در تزریق سریع
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• پایش سطح هوشیاری و RASS
  
  

• پایش اکسیژن، تنفس، و الگوهای تنفسی
  
  

• مانیتورینگ درد (مقیاس‌های مخصوص ICU مثل CPOT)
  
  

• تنظیم دوز آرام‌بخش‌های دیگر بر اساس سطح سدیشن
  
  

• ثبت دقیق زمان تجویز، شدت درد قبل و بعد از مصرف
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

فنتانیل مثل یه تیغ تیز و سریع عمل می‌کنه؛ وقتی در دوز درست استفاده بشه، می‌تونه هم درد رو آرام کنه و هم بیمار رو با ونتیلاتور هم‌مسیر کنه. اما اگر با عجله یا بی‌احتیاط تزریقش کنی، می‌تونه تنفس رو متوقف کنه.
📌 همیشه با پمپ، آهسته، و همراه با پایش تنفسی دقیق.

🧠 چی هست و چرا مهمه؟

مورفین یک اوپیوئید کلاسیکه که دهه‌هاست به‌عنوان استاندارد طلایی ضد درد شدید شناخته می‌شه.
برخلاف فنتانیل که خیلی سریع و کوتاه‌اثر هست، مورفین اثر طولانی‌تر و پایدارتر داره و همین باعث می‌شه برای کنترل مداوم درد در بیماران بستری ICU کاربرد داشته باشه.

💡 علاوه بر تسکین درد، مورفین آرام‌بخشی نسبی هم ایجاد می‌کنه و می‌تونه اضطراب بیمار رو کاهش بده.

🧪 کاربردهای اصلی در ICU

• تسکین درد شدید (مثلاً تروما، جراحی بزرگ، MI)
  
  

• کمک به آرامش بیمار و هم‌راستا شدن با ونتیلاتور
  
  

• کاهش اضطراب و دیسترس تنفسی
  
  

• در بعضی شرایط خاص: کاهش پره‌لود قلبی و اضطراب در بیماران قلبی (مثل سندرم کرونری حاد)
  
  

💉 دوز و تجویز

• IV bolus: 2–4 mg هر 5–10 دقیقه تا رسیدن به اثر مطلوب (بسته به وضعیت بیمار)
  
  

• Infusion: 0.8–10 mg/hr (بر اساس شدت درد و پاسخ بیمار)
  
  

• Onset: 5 دقیقه بعد از تزریق وریدی
  
  

• Duration: حدود 2–4 ساعت (طولانی‌تر از فنتانیل)
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 📉 دپرسیون تنفسی (dose-dependent)
  
  

• 📉 افت فشار خون (به‌خصوص در بیماران هایپوولمیک)
  
  

• 💤 آرام‌بخشی بیش از حد و دلیریوم در بیماران مسن
  
  

• 🚨 آزادسازی هیستامین → خارش، برونکواسپاسم، افت فشار
  
  

• 🚫 یبوست و احتباس ادراری در مصرف طولانی
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• پایش دقیق سطح هوشیاری و تنفس
  
  

• مانیتورینگ BP و HR به‌ویژه در دوزهای بالا
  
  

• ثبت و ارزیابی شدت درد قبل و بعد از تجویز (مقیاس‌های عددی یا CPOT)
  
  

• بررسی علائم آلرژی یا واکنش هیستامینی
  
  

• پیشگیری و پیگیری یبوست در مصرف طولانی
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

مورفین مثل یک داروی کلاسیک مطمئن عمل می‌کنه؛ شروع اثرش کندتر از فنتانیل هست، اما وقتی اثر کرد، درد بیمار رو پایدار و طولانی‌مدت آرام می‌کنه.
📌 برای بیمار ناپایدار یا هایپوتانسیو همیشه محتاط باش چون می‌تونه فشار رو پایین بیاره.

🧠 چی هست و چرا مهمه؟

رمیفنتانیل یک اوپیوئید فوق‌کوتاه‌اثر هست که به‌سرعت شروع می‌شه (کمتر از ۱ دقیقه) و تقریباً بلافاصله بعد از قطع انفوزیون از بدن حذف می‌شه (نیمه‌عمر: حدود 3–10 دقیقه).
این ویژگی‌ها باعث می‌شن که رمیفنتانیل برای کنترل دقیق درد در شرایطی که نیاز به تنظیم فوری و دقیق داریم، ایده‌آل باشه.

💡 برخلاف فنتانیل و مورفین، اثراتش پس از قطع دارو خیلی سریع از بین می‌ره؛ این یعنی کنترل‌پذیری دقیق برای مراقبت‌های پیچیده ICU.

💊 موارد استفاده در ICU

• کنترل درد حاد بیماران ونتیله‌شده
  
  

• آرام‌بخشی قابل‌بیدارسازی همراه با داروهای سداتیو سبک (مثلاً دکسمدتومیدین)
  
  

• جراحی‌های حساس با نیاز به بیداری سریع بعد از عمل
  
  

• شرایطی که نیاز به تیتر سریع دارو و ارزیابی نورولوژیک مکرر وجود دارد
  
  

💉 دوز و نحوه تجویز

• دوز شروع: 0.025–0.2 mcg/kg/min
  
  

• دوز بولوس رایج نیست (به‌خاطر خطر سرکوب تنفس و ریسک سفتی عضلات قفسه سینه)
  
  

• فقط به‌صورت انفوزیون مداوم با اسمارت‌پمپ
  
  

• به‌دلیل نیمه‌عمر فوق‌العاده کوتاه، قطع ناگهانی منجر به بازگشت سریع درد می‌شود
  
  

🧪 آماده‌سازی

• ویال پودری است، قبل از مصرف باید رقیق بشه (مثلاً 1 mg در 50 mL NS)
  
  

• در یخچال نگهداری می‌شه؛ بعد از رقیق‌سازی در دمای اتاق تا 24 ساعت قابل مصرفه
  
  

• تزریق فقط با اسمارت‌پمپ و مسیر وریدی مطمئن
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 📉 دپرسیون تنفسی شدید در دوزهای بالا
  
  

• 🚫 سفتی عضلات قفسه سینه در تزریق سریع یا دوز بالا
  
  

• ❌ درد در محل تزریق
  
  

• بازگشت سریع درد در صورت قطع ناگهانی
  
  

• 🚨 نیاز به مکمل آرام‌بخش در صورت اضطراب یا تحریک (چون فقط آنالژزیک است)
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری حیاتی

• پایش تنفس و اشباع اکسیژن مداوم
  
  

• بررسی سطح درد بیمار با ابزارهایی مثل CPOT یا VAS
  
  

• آماده‌سازی دارو باید کاملاً استریل و دقیق باشه
  
  

• در صورت قطع دارو، باید مسکن جایگزین از قبل آماده شده باشه
  
  

• حتماً از اسمارت‌پمپ استفاده بشه برای کنترل دقیق دوز
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

رمیفنتانیل مثل یک آنالژزیک با کنترل از راه دور عمل می‌کنه—هر وقت خواستی، فعالش می‌کنی؛ هر وقت لازم شد، قطعش می‌کنی و بلافاصله اثرش از بین می‌ره.
📌 فقط یادت باشه: درد بیمار خیلی زود برمی‌گرده، پس خروج باید با برنامه‌ریزی دقیق باشه.

🧠 چی هست و چرا در ICU اهمیت داره؟

هالوپریدول یک داروی آنتی‌سایکوتیک نسل اول (typical) هست که عمدتاً روی گیرنده‌های دوپامین (D2) در مغز اثر می‌ذاره.
در ICU، بیشترین کاربردش در مدیریت دلیریوم هیپر‌اکتیو، رفتار پرخاشگرانه، توهم، و بی‌قراری شدید بیماران بستریه.

💡 برخلاف بنزودیازپین‌ها، هالوپریدول اثر آرام‌بخشی مستقیم نداره ولی کمک می‌کنه بیمار آرام، متمرکز و قابل‌مراقبت بشه—بدون اینکه هوشیاری‌ش رو از دست بده.

💊 موارد استفاده

• دلیریوم هیپر‌اکتیو یا آژیتیشن در بیماران ونتیله یا غیرونتیله
  
  

• توهم، هذیان، بی‌قراری، رفتار پرخاشگرانه
  
  

• در برخی موارد به عنوان مکمل سدیشن
  
  

• گاهی در مدیریت سندروم ترک الکل شدید (با دلیریوم و توهم)
  
  

💉 دوز و نحوه تجویز

• دوز وریدی معمول: 0.5 تا 5 mg هر 4–6 ساعت (بر اساس شدت علائم)
  
  

• دوز اولیه کم (0.5–1 mg) در بیماران سالمند یا دچار نارسایی کبد/کلیه
  
  

• تزریق آهسته وریدی یا IM (تزریق سریع → آریتمی خطرناک)
  
  

• در صورت نیاز به انفوزیون مداوم، با نظر پزشک و با مانیتورینگ دقیق
  
  

🧪 شروع و مدت اثر

• شروع اثر: 10–30 دقیقه
  
  

• اوج اثر: 30 تا 60 دقیقه
  
  

• مدت اثر: 2 تا 6 ساعت
  
  

⚠️ عوارض شایع

• ⚡ طولانی شدن QT و خطر آریتمی (torsades de pointes)
  
  

• 🌀 اکستراپیرامیدال سایدو افکت‌ها (EPS) مثل دیستونی گردن، لرزش، آکاتیژیا
  
  

• 😵 سدیشن و خواب‌آلودگی در دوزهای بالا
  
  

• 🚨 در دوزهای بالا یا مصرف طولانی → سندروم نورولپتیک بدخیم (نادر ولی کشنده)
  
  

• ⚠️ احتیاط در بیماران قلبی، الکترولیت نامتعادل، یا مصرف همزمان با داروهای QT طولانی‌کننده
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• بررسی ECG پایه و پایش QT
  
  

• پایش تغییرات رفتاری و پاسخ به دارو
  
  

• ثبت علائم دلیریوم (مثلاً با CAM-ICU یا ICDSC) قبل و بعد از مصرف
  
  

• گزارش فوری هرگونه سفتی عضلات، تعریق، تب یا بی‌ثباتی فشار (شک به NMS)
  
  

• پایش عوارض حرکتی و اطلاع به پزشک برای مداخله دارویی (مثلاً بنزاتروپین)
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

هالوپریدول مثل یک نگهبان شب برای مغز پریشانه—به‌جای اینکه بیمار رو بخوابونه، کمک می‌کنه از سرگیجه، توهم و پرخاش فاصله بگیره.
📌 اما حواست باشه: با قلب شوخی نمی‌کنه! ECG و مانیتورینگ، شرط اول استفاده‌ست. ❤️📉

🧠 چی هست و چرا مهمه؟

کوئتیاپین یک آنتی‌سایکوتیک نسل دوم (Atypical) هست که روی گیرنده‌های دوپامین و سروتونین اثر می‌ذاره.
در ICU، بیشتر برای مدیریت دلیریوم، کاهش اضطراب، بهبود خواب و کنترل آژیتیشن بیماران استفاده می‌شه.
برخلاف هالوپریدول که ممکنه عوارض حرکتی (EPS) زیادی بده، کوئتیاپین ملایم‌تر و قابل‌تحمل‌تره و به‌همین خاطر در بسیاری از پروتکل‌های دلیریوم ICU جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده.

💊 موارد استفاده در ICU

• دلیریوم هیپر‌اکتیو یا میکسد (با بی‌قراری و توهم)
  
  

• بهبود کیفیت خواب بیماران بستری 🌙
  
  

• کنترل اضطراب و تحریک عصبی
  
  

• گاهی در بیماران با دلیریوم هایپو‌اکتیو (برای بهبود چرخه خواب–بیداری)
  
  

💉 دوز و نحوه تجویز

• خوراکی: 25–50 mg به‌صورت اولیه، قابل تیتراسیون تا 200 mg یا بیشتر (بر اساس پاسخ بیمار)
  
  

• معمولاً شب‌ها داده می‌شه برای کمک به خواب
  
  

• دوز باید به‌تدریج افزایش یابد تا عوارض جانبی کمتر بشه
  
  

• تزریق وریدی در دسترس نیست (فقط فرم خوراکی)
  
  

🧪 شروع و مدت اثر

• شروع اثر آرام‌بخشی: 30–60 دقیقه
  
  

• مدت اثر: حدود 6–12 ساعت
  
  

• اثرات ضدروان‌پریشی و ضد دلیریوم در چند روز ظاهر می‌شن
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 💤 خواب‌آلودگی و آرام‌بخشی بیش از حد
  
  

• 📉 افت فشار وضعیتی (Orthostatic hypotension)
  
  

• 🍽️ افزایش وزن و اختلال متابولیک در مصرف طولانی‌مدت
  
  

• 🚨 طولانی شدن QT (کمتر از هالوپریدول، اما باید پایش بشه)
  
  

• خشکی دهان، یبوست، سرگیجه
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• پایش علائم دلیریوم (با ابزار CAM-ICU یا ICDSC) قبل و بعد از تجویز
  
  

• بررسی خواب و آرامش بیمار
  
  

• مانیتورینگ فشار خون (به‌ویژه در سالمندان)
  
  

• ECG دوره‌ای برای پایش QT
  
  

• ارزیابی عوارض آنتی‌کولینرژیک (خشکی دهان، یبوست)
  
  

• آموزش تیم درباره زمان‌بندی مصرف دارو برای بهبود خواب
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

کوئتیاپین مثل یک دوست آرام و ملایمه—نه مثل هالوپریدول سخت‌گیر و خشن، بلکه آرام، صبور و کمک‌کننده به خواب و نظم ذهن بیمار.
📌 در ICU جایی داره که نیاز به کنترل دلیریوم و بهبود خواب داریم، اما نمی‌خوایم با عوارض زیاد بیمارو اذیت کنیم.

🧠 چی هست و چرا در ICU استفاده می‌شه؟

میدازولام یک بنزودیازپین کوتاه‌اثر است که روی گیرنده‌های GABA در مغز اثر می‌گذارد و باعث کاهش اضطراب، آرام‌بخشی، ضدتشنج، و فراموشی (amnesia) می‌شود. این دارو در ICU بیشتر برای سدیشن بیماران ونتیله‌شده و کنترل اضطراب و تشنج استفاده می‌شود.

💡 به‌دلیل قابلیت انباشته شدن در بدن، به‌ویژه در بیماران نارسایی کبدی یا کلیوی، در مصرف طولانی‌مدت با احتیاط استفاده می‌شود.

💊 دوز و تیتر کردن

• دوز اولیه سدیشن: 0.01–0.05 mg/kg به‌صورت IV slow push
  
  

• دوز انفوزیون مداوم: 0.02–0.1 mg/kg/hr بر اساس پاسخ بیمار و سطح RASS
  
  

• شروع با دوز پایین و افزایش تدریجی توصیه می‌شود تا به سطح سدیشن مورد نظر برسیم
  
  

🧪 آماده‌سازی و تجویز

• رقیق‌سازی با NS یا D5W به حجم مشخص (مثلاً 5 mg در 50 mL)
  
  

• تزریق فقط از طریق اسمارت‌پمپ
  
  

• مسیر تزریق ترجیحاً ورید مرکزی (در دوز بالا)
  
  

• شروع با مانیتورینگ دقیق همودینامیک و سطح هوشیاری
  
  

🎯 پایش و اهداف بالینی

• سطح هوشیاری (RASS، GCS)
  
  

• تنفس بیمار (RR، اشباع اکسیژن، نیاز به حمایت تهویه‌ای)
  
  

• فشار خون و HR (در دوز بالا یا همراه با داروهای دیگر ممکن است افت کند)
  
  

• بررسی تجمع دارو (در مصرف طولانی یا نارسایی کبدی)
  
  

⚠️ عوارض و هشدارها

• 📉 دپرسیون تنفسی، خصوصاً در ترکیب با مخدرها یا داروهای دیگر
  
  

• 💤 تجمع دارو و خواب‌آلودگی طولانی‌مدت
  
  

• 🌀 سندروم ترک ناگهانی در قطع سریع دارو (باید تدریجی قطع شود)
  
  

• اختلال در یادگیری و حافظه در مصرف طولانی‌مدت
  
  

• 🚫 احتمال دلیریوم در مصرف مزمن یا دوزهای بالا
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری حیاتی

• پایش RASS هر 1–2 ساعت
  
  

• پایش تنفس و فشار خون در شروع یا تغییر دوز
  
  

• ارزیابی تجمع دارو: کاهش پاسخ به محرک‌ها، ضعف تنفسی، خواب طولانی‌مدت
  
  

• قطع تدریجی انفوزیون در صورت پایان درمان یا تعویض دارو
  
  

• ارتباط مؤثر با تیم درمان برای تنظیم دوز و ارزیابی پاسخ
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

میدازولام دوست خوب پرستار ICU برای کنترل اضطراب و سدیشن موقت است، اما وقتی طولانی مصرف شود، ممکن است تبدیل به مشکلی پنهان شود؛ تجمع، خواب‌آلودگی شدید، و دلیریوم از عوارضش هستند.
📌 پس همیشه دوزش رو با حوصله تنظیم کن، مراقب پاسخ باش، و ازش درست استفاده کن نه زیاد!

🧠 چی هست و چرا مهمه؟

لورازپام یک داروی بنزودیازپینی با اثر طولانی‌تر نسبت به میدازولام هست که برای آرام‌سازی، ضدتشنج، کنترل اضطراب، و القای سدیشن عمیق در ICU استفاده می‌شه.
به‌ویژه در بیمارانی که دچار تشنج فعال، سندرم ترک الکل یا نیاز به سدیشن طولانی‌تر هستند، کاربرد فراوانی دارد.

💡 به‌خاطر نیمه‌عمر بالاتر و اثر طولانی‌تر، در بیمارانی که قرار نیست زود بیدار بشن انتخاب مناسبیه.

💊 دوز و تیتر کردن

• تزریق آهسته وریدی (bolus): 1–2 mg هر 4–6 ساعت (بسته به شرایط)
  
  

• انفوزیون مداوم: 0.01–0.1 mg/kg/hr (کمتر رایج از میدازولام)
  
  

• دوز شروع پایین و بالا رفتن تدریجی توصیه می‌شه
  
  

• نیاز به تنظیم دوز در نارسایی کبدی یا کلیوی
  
  

🧪 آماده‌سازی و تجویز

• تزریق فقط با اسمارت‌پمپ
  
  

• می‌تونه به NS یا D5W رقیق بشه (در صورت انفوزیون)
  
  

• تزریق آهسته برای جلوگیری از آپنه یا افت فشار
  
  

• در تزریق سریع ممکنه باعث وقفه تنفسی بشه
  
  

🎯 پایش و اهداف

• سطح RASS یا GCS
  
  

• تنفس و اکسیژن‌رسانی (RR، SpO2)
  
  

• فشار خون و برادی‌کاردی
  
  

• ارزیابی تجمع دارو در مصرف طولانی یا نارسایی متابولیک
  
  

• پاسخ به دارو در کاهش اضطراب، آرامش، کنترل تشنج یا توهم
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 📉 دپرسیون تنفسی و آپنه
  
  

• 😴 خواب طولانی یا تجمع دارو در مصرف مزمن
  
  

• 📈 هیپوتانسیون (به‌ویژه همراه با سایر داروها)
  
  

• 🔄 خطر وابستگی دارویی در مصرف طولانی‌مدت
  
  

• 🔥 خطر دلیریوم یا اختلال شناختی در بیماران مسن یا دوز بالا
  
  

• 🚫 سندروم قطع ناگهانی در قطع سریع پس از مصرف مزمن
  
  

👩‍⚕️ نکات پرستاری

• قطع دارو به‌صورت تدریجی
  
  

• پایش هم‌زمان سدیشن و تنفس
  
  

• پایش همودینامیک و پاسخ بالینی
  
  

• ارزیابی خطر وابستگی یا تداخل با داروهای مشابه (مثل مخدرها)
  
  

• آموزش به تیم درمان درباره نیمه‌عمر بالاتر نسبت به میدازولام
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

اگر قراره بیمار شما برای چند روز در سدیشن بمونه، یا نیاز به کنترل تشنج و اضطراب جدی داره، لورازپام می‌تونه همراه مطمئنی باشه. اما یادت باشه: طولانی‌اثر بودنش مثل شمشیر دولبه‌ست—پس همیشه با دوز دقیق، پایش پیوسته، و قطع آهسته همراهش باش. 🧯🧠🛡️

🧠 چی هست و چرا در ICU مهمه؟

دکسمدتومیدین یک آگونیست گیرنده‌های آلفا-۲ آدرنرژیک هست که اثرات سداتیو، ضداضطراب و کمی ضد درد داره. تفاوت بزرگش با بنزودیازپین‌ها و پروپوفول اینه که باعث دپرسیون تنفسی نمی‌شه 🚫🫁.
این ویژگی باعث شده برای سدیشن سبک تا متوسط، به‌ویژه در بیماران ونتیله یا حتی غیرونتیله (مثل در ICU یا حین پروسیجرهای کوچک)، بسیار ارزشمند باشه.

💡 به دکسمدتومیدین لقب “sedation without respiratory depression” دادن.

💊 دوز و نحوه تجویز

• Loading dose (معمولاً اختیاری): 1 mcg/kg طی 10 دقیقه (اما به‌دلیل خطر برادی‌کاردی و هیپوتانسیون اغلب حذف می‌شه)
  
  

• Infusion maintenance: 0.2–1.4 mcg/kg/hr بر اساس پاسخ بیمار
  
  

• حداکثر مدت زمان توصیه‌شده برای انفوزیون: 24 ساعت (اما در ICU گاهی طولانی‌تر هم استفاده می‌شه)
  
  

🧪 آماده‌سازی و تجویز

• رقیق‌سازی در NS یا D5W (مثلاً 200 mcg در 50 mL)
  
  

• تزریق با اسمارت‌پمپ و کنترل دقیق
  
  

• نیاز به مانیتورینگ قلبی مداوم به‌دلیل احتمال برادی‌کاردی یا بلوک AV
  
  

🎯 اهداف و پایش

• سطح سدیشن (RASS هدف معمولاً بین –2 تا 0)
  
  

• HR و ریتم قلبی (برادی‌کاردی شایع)
  
  

• فشار خون (هیپوتانسیون شایع)
  
  

• سطح هوشیاری بیمار: معمولاً بیماران با وجود سدیشن قابل بیدار شدن و همکاری هستن
  
  

⚠️ عوارض شایع

• 📉 برادی‌کاردی (حتی تا حد نیاز به مداخله)
  
  

• 📉 هیپوتانسیون
  
  

• 🚨 در دوز بالا: بلوک قلبی یا آریتمی‌های جدی
  
  

• 🚫 معمولاً دپرسیون تنفسی نداره (مزیت اصلی نسبت به پروپوفول و بنزودیازپین‌ها)
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• پایش HR و BP هر 15 دقیقه در شروع، سپس ساعتی
  
  

• پرهیز از تجویز سریع loading dose در بیماران قلبی یا هایپوولمیک
  
  

• دوز رو به‌صورت تدریجی افزایش یا کاهش بده
  
  

• آموزش به تیم: بیمار ممکنه چشم‌ها رو باز کنه و پاسخ ساده بده، این نشونه‌ی ناکافی بودن سدیشن نیست بلکه ویژگی داروه
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

اگر دنبال دارویی هستی که بیمار رو آرام کنه، ولی هم‌زمان بتونه به راحتی نفس بکشه، باهات تماس چشمی داشته باشه و حتی دستور ساده رو انجام بده، دکسمدتومیدین انتخاب ایده‌آله.
📌 اما همیشه یادت باشه: قلب و فشار خون زیر نظر دائمی‌ات باشن! ❤️‍🔥📉

🧠 چی هستن و چرا مهمن؟

دیازپام و سایر بنزودیازپین‌های قدیمی (مثل کلونازپام، آلپرازولام) با اثر بر گیرنده‌های GABA، باعث آرام‌بخشی، ضد اضطراب، ضد تشنج و شل‌شدن عضلات می‌شن.
در ICU، دیازپام به‌طور خاص برای کنترل تشنج، ترک الکل، یا اضطراب حاد کاربرد داره—نه برای سدیشن مداوم، چون اثر طولانی، تجمع بالا و دپرسیون تنفسی زیادی داره.

💊 دوز و نحوه مصرف (دیازپام)

• دوز وریدی کنترل تشنج: 5–10 mg هر 10–15 دقیقه (حداکثر 30 mg)
  
  

• دوز خوراکی برای اضطراب شدید یا ترک الکل: 2–10 mg هر 6–8 ساعت
  
  

• دوز انفوزیون مداوم در ICU مرسوم نیست به‌دلیل تجمع زیاد
  
  

• تزریق آهسته وریدی الزامی است (حداقل 1 دقیقه برای هر 5 mg)
  
  

🧪 آماده‌سازی و مسیر تجویز

• آمپول دیازپام نامحلول در آب است و باید آهسته تزریق شود
  
  

• فقط ورید بزرگ و سالم استفاده شود (خطر التهاب ورید)
  
  

• رقیق‌سازی محدود است؛ انفوزیون با دقت بسیار بالا انجام شود
  
  

• استفاده از مسیر اختصاصی تزریق پیشنهاد می‌شود
  
  

🎯 پایش و اهداف

• سطح هوشیاری (RASS، GCS)
  
  

• تنفس (RR، SpO₂، تلاش تنفسی)
  
  

• پاسخ ضدتشنج یا ضد اضطراب
  
  

• بررسی تجمع دارو در دوزهای تکراری یا نارسایی کبدی
  
  

⚠️ عوارض مهم

• 📉 دپرسیون شدید تنفسی، خصوصاً با سایر داروهای آرام‌بخش
  
  

• 😴 تجمع دارو و کاهش طولانی‌مدت سطح هوشیاری
  
  

• 📉 افت فشار خون
  
  

• 🔥 خطر سندرم ترک ناگهانی پس از مصرف طولانی
  
  

• 📌 تجمع چربی‌دوست → تأخیر در بیداری و عوارض بیشتر در سالمندان
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری

• استفاده فقط در شرایط خاص و با پایش مداوم تنفسی
  
  

• آموزش به تیم که این دارو برای سدیشن بلندمدت توصیه نمی‌شه
  
  

• کنترل دقیق دوز و زمان آخرین تزریق
  
  

• آماده‌بودن برای اقدامات حمایتی تنفسی در صورت لزوم
  
  

• اجتناب از استفاده همزمان با سایر سداتیوها مگر با تجویز صریح پزشک
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

دیازپام مثل دارویی قدیمی‌ست که هنوز گاهی راه‌حل نهایی می‌شه—در تشنج، ترک الکل یا بحران‌های اضطرابی.
📌 اما برای سدیشن روزانه ICU، باید با احتیاط ازش استفاده کرد؛ چون بیدار کردن بیمارت ممکنه خیلی سخت‌تر از خوابوندنش باشه! 😴💤💢

⚠️ چی هست و چرا خاصه؟

اتومیدات یک داروی القای بیهوشی کوتاه‌اثر با شروع سریع (۳۰–۶۰ ثانیه) و تأثیر همودینامیک حداقلی است، یعنی فشار خون و ضربان قلب بیمار رو تغییر نمی‌ده. این ویژگی‌ها باعث شده به داروی انتخابی برای القای سریع (RSI) در بیماران بحرانی تبدیل بشه.

💡 اگه بیماری داری با فشار خون پایین و وضعیت ناپایدار قلبی که نیاز به لوله‌گذاری فوری داره، اتومیدات یکی از امن‌ترین انتخاب‌هاست.

💊 موارد استفاده

• Rapid Sequence Intubation (RSI) در ICU و اورژانس
  
  

• القای بیهوشی کوتاه‌مدت در بیماران بحرانی
  
  

• گاهی در مانیتورینگ مغزی به‌خاطر کاهش جریان خون مغز و اثر ضدتشنجی خفیف
  
  

💉 دوز و تجویز

• دوز استاندارد RSI:
  0.2–0.3 mg/kg به‌صورت IV slow push
  
  

• اثر طی ۳۰–۶۰ ثانیه آغاز می‌شه و حدود 5–10 دقیقه ادامه دارد
  
  

• فقط تزریق آهسته وریدی؛ برای سدیشن مداوم مناسب نیست ❌
  
  

🧪 آماده‌سازی و نکات کاربردی

• در سرنگ‌های از پیش آماده‌شده موجوده (مثلاً 20 mg در 10 mL)
  
  

• به‌خاطر اثر سریعش، حتماً تیم انتوباسیون باید آماده باشد
  
  

• با مخدر یا فلج‌کننده (مثلاً سوکسینیل‌کولین یا روکوریوم) ترکیب می‌شود
  
  

⚠️ عوارض مهم

• ❌ مهار موقت قشر فوق‌کلیه (آدرنال سپریشن)
  حتی با یک دوز، می‌تونه تولید کورتیزول رو کاهش بده؛ در بیماران سپتیک باید با احتیاط استفاده بشه
  
  

• 🚨 میوکلونوس (حرکات عضلانی غیرارادی) در حین تزریق
  
  

• 🔥 درد محل تزریق
  
  

• 💔 در دوزهای بالا یا مکرر → خطر سرکوب آدرنال مزمن
  
  

👩‍⚕️ مراقبت پرستاری حیاتی

• هماهنگی سریع با تیم احیا یا اینتوباسیون
  
  

• آماده‌سازی کامل دارو و تزریق دقیق با اسمارت‌پمپ یا سرنگ استاندارد
  
  

• پایش فوری فشار خون، HR، SpO2 و پاسخ به لوله‌گذاری
  
  

• ثبت ساعت، دوز، و وضعیت قبل و بعد از تجویز
  
  

• اطلاع به پزشک در صورت نیاز به حمایت آدرنال (مثلاً در بیماران سپتیک)
  
  

🧠 نکته طلایی بالینی

اتومیدات مثل یک کلید اضطراری بی‌خطر عمل می‌کنه—وقتی هیچ داروی دیگه‌ای به‌خاطر افت فشار یا ناپایداری قلبی مناسب نیست، این دارو بدون افت فشار، بیمار رو برای انتوباسیون آماده می‌کنه.
📌 اما حواست باشه که فقط برای لحظهٔ بحرانی ساخته شده، نه برای ماندن طولانی!